نحوه واکنش شهرسازی و معماری به ویروس کرونا موضوع مهمی است که در این مقاله میخواهیم بدان بپردازیم، به موازات عجله و اضطراری که برای درمانهای بهداشتی انجام میشود، به نظر میرسد که شهرها با استفاده از معماری و برنامهریزی استراتژیک شهری به عنوان یک ابزار مهم و کارآمد برای مهار ویروس کرونا، نظر ما را نسبت به شهرها و برنامهریزی شهری توجه ما را به خود معطوف میکند.
در مورد کرونا ویروس باید چه چیزهایی را بدانیم؟
این نوع ویروسها جدید نیستند. اولین بار در دهه 1960 شناخته شدهاند، این ویروس هم در انسان و هم در حیوانات متداول است، و با وجود اینکه برخی از آنها خطرناک نیستند، برخی دیگر شدیدا جدی هستند. در سال ۲۰۰۳، شیوع شدید سندرم تنفسی حاد (SARS) باعث وقوع مرگ ۷۷۴ نفر بود، سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) در سال ۲۰۱۲ جان ۲۸۲ نفر را گرفت و تازهترین آنها، ویروس کرونا است که با نام کوید 19 شناخته میشود و از شهر ووهان شروع شده است که با توجه به افزایش سریع تعداد موارد مشکوک و مرگ آنها، بسیار نگران کننده است.
کرونا ویروس در گروه “بیماری زونا” (‘zoonotic diseases’) طبقهبندی میشود، به این معنی که میتوانند از حیوانات به انسانها منتقل شوند. درست مثل مورد شیوع سارس در مورد کرونا ویروس نیز، خفاشها ناقل اصلی بودند. سپس خفاشها ویروس را به حیوانات دیگر منتقل کردند، سپس آن را به انسان منتقل کردند.
بینش جالبی در مورد واکنش شهرها (چه در چین و چه در خارج از کشور) به این بحران با دقت در نحوه تکامل شیوع این بیماری برای ما آشکار میشود. از زمان گزارش شیوع در تاریخ ۹ ژانویه توسط سازمان بهداشت جهانی؛ بازار گوشت ووهان، که منشا کرونا ویروس است، توسط افرادی در پوشش لباسهای عملیات ضربت بسته شد. دو هفته بعد، شهر ووهان در قرنطینه قرار گرفت و به سرعت پس از آن، منطقه آلوده به ۱۵ شهر (از جمله دیزنی لند شانگهای) گسترش یافت. در کل، در طول سال جدید قمری چین، ارتباط ۵۶ میلیون نفر با دنیای بیرونی از طریق حمل و نقل عمومی قطع و جاده ها بسته شدند. خوب است بدانیم، ۲۰۹ کشور در جهان کمتر از ۵۶ میلیون نفر جمعیت دارند!
جوامع چگونه به این موضوع واکنش نشان میدهند؟
جالب اینجاست که دو پاسخ مختلف در این مورد گزارش شده، جایی که ساکنان در حال شعار دادن از تراسها هستند تا روحیه خود را حفظ کنند، و در مقابل، صحنههای ویرانی حاکم بر شهرهایی که امروزه شبیه به شهر ارواح شده است، و همچنین اقدامات عملی از سوی غیرنظامیان برای ایجاد مناطق قرنطینه داخلی عاری از ویروس کورونا. طبق گزارش Sky News، اقدامات عملیاتی در قالب دیوارهای آجری پیش ساخته جهت جلوگیری از دستیابی افراد خارجی به مناطق خاصی در سطح شهر انجام میشود. در این مناطق علائمی نصب شده که میگوید: “ورود غیر محلی ممنوع” ، و همچنین یک سری پستهای بهداشتی داوطلبانه وجود دارد. ساکنان، این کار را با دستورات دولتی انجام نمیدهند، بلکه در تلاش هستند از جوامع و محلههای خود در برابر خطرات شیوع ویروس جلوگیری کنند.
این موارد برای ساکنین چه معنایی دارد؟
سنگر گرفتن در خانهها در این شرایط، برای دورههای طولانی، شهرهای ماشینی را مورد آزمایش قرار میدهد، به این صورت که ساکنان فقط برای خرید از فروشگاه بیرون میروند. میدانیم که برنامهریزی متمرکز ممکن است در این حالت منجر به افزایش احتمال عفونت ویروس شود. عدم تمرکز در این حالت نه تنها با از بین بردن نیاز به خودرو وابستگی به اتومبیل را کاهش میدهد، بلکه باعث تحکیم جامعه میشود، زیرا جوامع کوچکتر اگر تصمیم به جدا شدن از شهر بزرگتر گرفتند باز هم میتوانند کار کنند.
از نظر سازه و معماری، چین به منابع باورنکردنی سرمایهگذاری شده برای تأمین نیازهای بهداشتی خود امیدوار است. ساخت بیمارستان ۱۰۰۰ تختخوابی با مهلت تکمیل تنها ۶ روز آغاز شد (تکمیل ۳ فوریه). پس از این، یک فضای دیگر با ظرفیت ۱۳۰۰ تخت مطرح شد که مهلت تکمیل آن ۱۵ روز است. در همین حال، ساختمانها در زمانهای ثبت شده در حال بازسازی برای تعداد فزاینده بیماران هستند، که در حال حاضر در بخشهای بیمارستان بستری هستند. اوضاع به حدی بد است که به پزشکان گزارش شده است که پوشک بپوشند تا با دستشویی رفتن وقت خود را تلف نکنند. نکته دیگر این که تقاضا برای ساخت و ساز فوق سریع مطرح است و مسائل مربوط به پایداری معماری به نفع بقای انسان کنار گذاشته شده است.
.
تصمیم بر این شد که در شهر ووهان چین بیمارستانی در طی ۶ روز ساخته شود تا بیمارانی که مشکوک به کروناویروس بودند درمان شوند. در این زمان حدود ۱۰،۰۰۰ مورد تأیید شده در چین وجود داشت که ۲۱۳ نفر از آنها فوت کرده بودند. شیوع این بیماری در ووهان، محل زندگی حدود ۱۱ میلیون نفر، آغاز شد. بیمارستانهای این شهر پر شد از ساکنان نگران و داروخانههایی که دیگر دارو ندارند. طبق گفته رسانههای دولتی، بیمارستان جدید حدود ۱۰۰۰ تختخواب خواهد داشت. فیلمهای ویدئویی که توسط رسانههای دولتی چین به صورت آنلاین منتشر شده است، نشانگر حفاری در این محل بودند که ۲۵۰۰۰ متر مربع مساحت دارد. بعد از پنج روز، پیشرفت کار در یک سایت خالی دیده میشود و میتوانید ببینید چگونه بیمارستان جدید ووهان شکل گرفته است (ژانویه سال ۲۰۲۰)